İHD'den 'Xerabê Bava' raporu
İHD, devlet güçlerinin saldırısı altındaki Xerabê Bava'ya ilişkin raporunu açıkladı. Raporda Meclis köyde inceleme yapmaya çağrıldı.
24 Şubat 2017 Cuma 13:34
HABER MERKEZİ - ANF
İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi, 11 Şubat'tan bu yana Mardin'in Nusaybin ilçesine bağlı köylerde Türk devletinin saldırılarına ilişkin İHD heyeti tarafından hazırlanan raporu açıklandı. Raporda, Xerabê Bava (Koruköy) köyünde yaşanan hak ihlallerine dair çarpıcı bilgiler yer aldı.
İHD, güvenlik nedeniyle raporu hazırlayan üyelerinin isimlerini paylaşmadı.
İHD Heyeti'nin 20 Şubat Pazartesi günü Mardin'de incelemelere başladığı belirtilen raporda, Mardin Valisi Mustafa Yaman ile Nusaybin Kaymakamı'ndan yazılı olarak randevu talep edildiği ancak hiçbir yanıt verilmediği aktarıldı. Heyetin aynı gün Nusaybin'de çeşitli görüşmeler yaptığı ve ardından Koruköy'e gitmek için yola çıktığı belirtilen raporda, Koruköy'e 15 kilometre kala askerlerce durdurulduğu ifade edildi.
İŞKENCE ANLATILDI
Raporda, operasyonlara tanıklık eden kişilerin beyanlarına yer verilerek, heyetin yasağın 6'ncı gününde hastalığı nedeniyle köyden çıkabilen 40 yaşlarında erkek kişiye ulaştığı aktarıldı. Raporda, ulaşılan tanığın ifadelerine şöyle yer verildi:
"11 Şubat Cumartesi günü saat 19.30’da köyün üzerinde yoğun helikopter sesleri duyduk, 20.30’da da cami hoparlöründen muhtar tarafından, köye askerlerin geldiği ve sabaha kadar sokağa çıkmanın yasak olduğu duyuruldu. Aynı anda da operasyon başladı. Öncelikle köyün dışındaki evler basılmaya başlandı. 73 yaşındaki Ebubekir Koç ilk gözaltına alınanlardan. Geride kalanlar evlerde rehin kaldık. Basılan evlerden çıkardıkları insanları boş alanlarda toplayıp işkence ve kötü muamelede bulundular.
35 yaşında bir kadın gördüğü manzara karşısında burnu kanadı ve fenalaştı. Kaynanası da fenalaşmış ve durumları ağırlaşınca rica minnet hastaneye gönderilmesine izin verildi. Kadının, Kıbrıs’ta çalışan ve yıllık izni için köye gelmiş bulunan eşi de Pazar günü gözaltına alındı. Bu nedenle kadın kızlarını da yanında götürmek istemiş ancak buna izin verilmemiş. Kadının 14 ve 12 yaşlarındaki iki kızının evden ayrılmasına izin vermemişler. Kadın, kızlarını 'Bize hizmet ederler' diyerek evde tuttuklarını söyledi. Aile kızları ile iletişim kuramıyor ve bu durumdan çok endişeli.
Cumartesi’nden Pazartesi’ye 16 kişi gözaltına alınmıştı ve gözaltılar devam etti. Gözaltına alınanlar arasında çocuklar da vardı. Acil durumdaki hastaların çıkışı zor da olsa mümkün ama çocukların çıkmasına izin verilmiyor. 2 ve 4 yaşlarında çocukları olan kalp hastası bir kadın fenalaştı, çocuklarını götürmesine izin vermediler. O da hastaneye gitmeyi reddetti. Durumu ağırlaşınca çocuklarını yanına almasına izin verdiler. Bir ay önce de köye operasyon yapılmıştı. O zaman 6 kişiyi gözaltına aldılar. İki gün tutup serbest bıraktılar. O zaman evlere zarar vermediler.
Operasyon başladığında çatışma yoktu. Operasyon başladıktan 6 gün sonra Cuma günü saat 15.00 gibi silah sesleri geldi. Ölümler de o zaman oldu. 3 kişiyi fotoğraftan teşhis ettik. Aslında hala şüphelerimiz var; çünkü tanınmaz haldeler. Birisi köyde yaşayan ve akli dengesi yerinde olmayan birine benziyor mesela. Ben de 6. günde hastalık nedeni ile köyden çıkış yaptım. Sonra kısmen telefon aracılığıyla olan biten hakkında bilgi alabildim. Şu anda telefon iletişim ve bilgi akışı tamamen kesilmiş durumda. Köyde temiz su sorunu var. Bir ay önce yapılan operasyondan sonra köye su sağlayan trafo bozulmuştu, arıza giderilmedi. Biz de su ihtiyacını çevre köylerden tankerle su getirerek gideriyorduk. Yasakla beraber buna izin verilmedi. Kirli suları içmek zorunda kaldık. Evlerde su ve yiyecek stoku yoktu. Bu nedenle hem su hem de yiyecek bulamıyoruz. Bahçeye çıkmaya bile izin vermedikleri için ekmek de yapamıyoruz. Kirli su kullanmak zorunda kalınca salgın başlamış. Aldığım bilgilere göre, köyden bu nedenle hastanelere sevkler artmış. İki kişi için de hastanede zehirlenme teşhisi konulmuş. Köye sadece ambulans ve itfaiye arabalarının girip çıkmasına izin veriliyor. Evlerin yakılıp yıkıldığı söyleniyor ancak kaç ev bilmiyorum.
Xerabe Bava eski, tarihi bir köy. Sur ve kilise kalıntıları gibi tarihi kalıntılar var. Köylüler korucu olmayı kabul etmedikleri için 15 Mayıs 1995 tarihinde köy yerle bir edilmişti. İki kişiyi camiden çıkarıp öldürmüşlerdi ve hepimiz zorla göç etmek zorunda kalmıştık. O zaman köy 185 haneydi. 2002 de köye dönüş için izin çıktı ve 7-10 Mart 2002 tarihlerinde de köylüler tekrar köye döndü. Köyü yeniden inşa ettik. Köyümüz şimdi 65 haneli ve 500 civarı nüfusu var. Nusaybin'deki sokağa çıkma yasaklarında hane sayısı 100 oldu, sonrasında yine 65’e düştü. Köyde hala hastaneye götürülmeyen hastalar var. Birisi Bego Doğan, 76 yaşında, iki damarında stent var, düzenli ilaç kullanıyor ve bakıma muhtaç. Şu an köyde yalnız ve 10 gündür haber alamıyoruz. Operasyon havadan başladı sonra karadan araç desteği geldi. Köyde durum tam olarak ne bilemiyoruz. Kayıplar var mı, kaç kişi ölmüş, kaç ev yakılmış yasak bitince anlayacağız. Bildiğimiz 39 kişinin gözaltına alınıp karakola getirildiği. Bu sayı da net değil.
Abdullah Doğan, (64), Osman Doğan (19), Vedat Doğan (16) yaşı küçük diye 4'üncü gün serbest bırakılmış. Soyadı Bayhan olan 8. sınıf öğrencisi bir çocuk da gözaltına alındı ve yaşı küçük diye 4'üncü gün serbest bırakılmış. Gülbahar Toy (40), Soyadı Bayhan olan bir kadın (40), Neriman Güngör (40) gözaltında kalp krizi geçirdiğinden serbest bırakılmış. Eşi Şükrü Güngör halen gözaltında. Gözaltındakileri görmeye izin yok. Hastaneye getirdiklerinde bekleyip görüyorduk ama artık getirmiyorlar. Araştırdık doktoru karakola götürüyorlarmış.
Operasyona katılanlar çok çeşitli. Askerler var, özel harekâtçılar var, yüzleri kapalılar var, sivil giyimliler var, sakallılar var. Çok uzun boylu iri yarı gruplar var. Ellerinde çeşit çeşit silahlar var. Bazıları sırtlarında plazma televizyona benzeyen bir şey taşıyorlar. Basından duyduk, İzmir Bornova’dan özel bir tugay gelmiş ama gerçek mi bilmiyoruz. Ben çıkarken sırf yol üstünde 1000 kadar asker-polis gördüm. Komando, jandarma, özel harekat... Olanları izah edemiyorum. 12 Eylül’ü de yaşadım, '90’ları da ama böyle bir şey görmedik, şoktayım."
ABDİ AYKUT'UN EŞİ: HASTANEDEN KOVULDUK
Raporda, işkence gördüğü fotoğrafları basına yansıyan Abdi Aykut'un eşinin de anlatımlarına yer verildi. Buna göre Abdi Aykut, operasyondan 10 gün önce bahçeyi ekime hazırlamak için köye geldi. Çatışmanın başladığı Cuma gününe kadar haberleşebildiği eşiyle en son konuşurken "bahçeye, bahçeye" bağırtılarını duyan Aykut'un eşi, sonrasında ise bağlantıyı bir daha kuramadı. İki gün sonra bir akrabasına ulaşan Aykut'un eşi, bu akrabası, "Durum kötü, Abdi yaralı. Yaralandıktan 2 gün sonra komutan 'Gidin bakın o adam yaşıyor mu?' dedi. Baktık, yaşıyor; hastaneye götürdüler ama battaniyenin içinde büzüşmüştü. Yaşar mı bilmem" dediğini aktardı.
Hastaneye giden Aykut'un eşi, kendisine "Eşin burada" denildiğini ancak hastaneye giden oğlunun kimliği alındıktan sonra hastaneden kovulduğunu anlattı.
SAVCI: ÇOK YOĞUNUM
Raporda, heyetin tanık görüşmesi sonrası Nusaybin Adliyesi'ne giderek Cumhuriyet Başsavcısı ile görüşmek istediği ancak savcının "Çok yoğunum, görüşemem" diyerek talebi reddettiği bilgisine yer verildi. Daha sonra Mardin Valisi ve Nusaybin Kaymakamı ile tekrar randevu talep edildiğini ancak yine randevu verilmediği vurgulanan raporda, hiç bir resmi yetkili ile görüşme yapılamayacağı anlaşılınca heyetin Koruköy’e hareket ettiği aktarıldı.
Koruköy’e 15 kilometre kala heyetin önünün kesildiği kaydedilen raporda, "Yolun kesildiği noktada iki büyük panzer, TOMA ve sivil bir 'doblo' benzeri araç ile bir kısım askeri yetkili ve sakallı, sivil ve silahlı birileri beklemekteydi. Aynı zamanda bu noktaya yakın bölgede heyetimizden önce gelmiş HDP ve DBP milletvekili heyeti, bir grup barış annesi ve köyde yakınları bulunan çoğu kadınlardan oluşan insanlar dağınık olarak kümelenmişti" denildi.
Raporda, engellemenin ardından heyetin Nusaybin'e dönerek avukatlarla görüştüğü ifade edilerek, şunlar kaydedildi: "Avukatlar ciddi sıkıntılar yaşadıklarını, gözaltına alınanlarla görüşmelerinin engellendiğini, hukuki yardım sağlayamadıklarını, özel avukatları görüştürmeyip CMK’den zorunlu avukat istenmesi nedeniyle de sorun yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Kendilerine ulaşan ve isimleri netleşmeyen bilgiye göre, yaklaşık 50 kişinin Nusaybin Jandarma Karakolu’nda tutulduğunu söylemişlerdir."
DUYARLILIK ÇAĞRISI
Raporun sonuç bölümünde işkence, kötü muamele, yargısız infaz, evlerin yakılması ve tahrip edilmesi ile yaygın kayıt dışı gözaltı ile köylülere eziyet gibi ciddi iddiaların vakit geçirilmeksizin yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından etkili bir şekilde soruşturulması, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun acilen bir alt komisyon kurarak Xerabê Bava köyünde inceleme yapması, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun ciddi hak ihlalleri ile ilgili inceleme yapması, Adalet ve İçişleri bakanlıkları tarafından mevzuata aykırı işlemlerde bulunan kamu idarecileri hakkında etkin adli ve idari soruşturma yürütülmesi talep edildi.
Raporda son olarak şu ifadelere yer verildi: "Nusaybin Koruköy’deki uygulamalar 16 Ağustos 2015 tarihinde başlayan ve çeşitli ilçelerdeki sokağa çıkma yasakları uygulamalarında karşılaşılan hukuk dışı tutum ve davranışların maalesef sürdürüldüğünü ve ciddi hak ihlali iddialarının bulunduğunu göstermektedir. Bugüne kadar sokağa çıkma yasağı ilan edilip güvenlik operasyonu yapılan il ve ilçelerdeki hak ihlalleri ile ilgili etkili bir soruşturma yapılmaması karşısında uluslararası insan hakları kuruluşları ve Türkiye’nin tarafı olduğu sözleşmeler uyarınca oluşturulmuş insan hakları mekanizmalarını duyarlı olmaya davet ediyoruz."